حضانت در ایران پس از طلاق
ایرانیانی که در خارج از کشور زندگی می‌کنند همواره دغدغه انجام امور وکالتی، حقوقی و کنسولی را دارند. برای مثال ممکن است برای انجام انواع امور بانکی، اداری، تحصیلیف انحصار وراثت، و ... نیاز باشد که به یکی از اعضای خانواده یا وکیل پایه یک دادگستری در ایران وکالت دهند. با توجه به عدم شفافیت موضوعات وکالتی و کنسولی ایرانیان خارج از کشور، نمی‌دانند برای انجام کدام امور نیاز به حضور در ایران دارند و برای چه اموری باید به وکیل در ایران وکالت دهند. در این مطلب تمرکز اصلی ما بر روی مسئله انحصار وراثت ایرانیان خارج از کشور است. اینکه آیا برای انجام انحصار وراثت متوفی نیاز به حضور در ایران است یا با وکالت دادن موضوع حل می‌شود.
قبل از هر توضیحی بهتر است کمی درباره احوال شخصیه بیشتر بدانیم. احوال شخصیه به مجموعه اموری گفته می‌شود که افراد به واسطه آن دارای حقوقی شهروندی در جامعه می‌شوند. اگر قرار باشد کمی با شفافیت و صراحت بیشتر برای شما توضیح دهیم به مجموعه قوانین مربوط به ازدواج، ارث و وصیت احوال شخصیه گفته می‌شود و به این معنی است که ایرانیان در هر کشور دیگری که زندگی کنند برای امور گفته شده باید قوانین جمهوری اسلامی ایران را در نظر بگیرند.
کودک برای رشد کامل و متعادل شخصیتی خود باید در محیط خانواده و در فضایی مملو از خوشبختی، محبت و تفاهم بزرگ شود. نهاد خانواده پیش از آن که در مقدمه کنوانسیون حقوق کودک برجسته شده باشد، در دین مبین اسلام و قوانین کشورمان مورد توجه قرار گرفته و به عنوان شایسته‌ترین و مهمترین بستر رشد کودک معرفی شده است. اما گاهی کودک به دلایلی از جمله جدایی والدین، الزاما از این محیط جدا می‌شود بنابراین حق نگهداری از کودک برای یک طرف یا طرفین و ملاقات والدین با فرزندان تابع قوانین و مقرراتی می‌شود. حفظ و مراقبت کردن، پرورش دادن و تنظیم روابط طفل با دنیای خارج که در قوانین با عنوان “ حضانت طفل ” از آن یاد می‌شود، در موادی از قانون مدنی و همین طور فصل پنجم قانون جدید حمایت خانواده تصریح شده است.
حضانت را نباید با ولایت یا حتی تربیت یکی دانست؛ ولایت به معنای قدرت و اختیاری است که قانون برای اداره امور کودک به پدر و جد پدری می‌دهد تا بر اساس مصلحت کودک عمل کنند. این حق پس از مرگ، با وصیت قابل انتقال است. تربیت نیز بیشتر امری معنوی است. در حالی که حضانت عموما ناظر بر نگهداری از جسم کودک است، هر چند که حضانت به طور عام شامل ترییت نیز می‌شود.
وظیفه والدین خلاصه می شود در نگهداری و تربیت اطفال. منظور از نگهداری به کار بردن وسایل لازم برای بقا و رشد و بهداشت جسمی و روحی کودک مانند خوراک، پوشاندن لباس پاکیزه، تمیز نگهداشتن طفل، شستشوی لباس و امثال آن و آنچه که سن طفل اقتضای آن را دارد و چنانچه طفل بیمار شود پزشک بردن و پرستاری از او حضانت محسوب می شود
هزینه نگهداری کودک در واقع همان نفقه فرزند است که بر عهده پدر است. در صورت فوت یا غیبت پدر یا اعسار او هزینه حضانت و نفقه او برعهده جد پدری است.
حضانت فرزند
حضانت فرزند بعد هفت سالگی با چه شخصی است؟
گفته شد که در صورت جدایی پدر و مادر، حضانت فرزند تا هفت سالگی با مادر اوست و بعد از آن پدر موظف به نگهداری از فرزند است . مگر اینکه از او سلب حضانت شود.
حال سوال این است که پدر تا چه زمانی موظف به حضانت و نگهداری از فرزند است. در خصوص فرزند دختر تا نه سال و در خصوص فرزند پسر تا پانزده سال این تکلیف وجود دارد و بعد از آن فرزند بالغ شده و خودش تصمیمی می گیرد که با چه شخصی زندگی کند.
سلب حضانت فرزند
طبق ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی: هرگاه در اثرعدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای مدعی العموم هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند ، اتخاذ کند .
حضانت فرزنددر قانون ایران
شرایط حضانت کننده
شرایط شخص حضانت کننده عبارتست از:
اسلام
عقل
آزاد بودن
امانت داری
عدم ابتلا به بیماری های واگیردار
حق ملاقات کودک کماکان پابرجاست
اگر پدر و مادر طفلی از هم جدا شوند و حضانت طفل به یکی از آنها سپرده شود یا اینکه هیچکدام صلاحیت حضانت نداشته اند و این حق از آنها سلب شده باشد برای حمایت از پدر یا مادری که حق حضانت خود را به دلیلی از دست داده است و برای رعایت مصلحت طفل ملاقات طفل با والدین در نظر گرفته شده است.
در قانون مدنی ماده۱۱۷۴ صراحتاً حق ملاقات را در نظر گرفته است. در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر ابوین طفل در یک جا سکونت نداشته باشند حق ملاقات با طفل را خواهند داشت.
حضانت فرزند
حضانت از فرزند نامشروع
در اسلام و به تبع آن ایران، فرزند نامشروع از برخی حقوق محروم است و دلیل آن نیز جلوگیری از زنا و ایجاد فرزند نامشروع اعلام شده است. به همین دلیل می گویند فرزند متولد از زنا به پدر و مادر ملحق نمی شود و از ایشان ارث نمی برد. البته از آنجایی که فرزند نیاز به نگهداری دارد پدر و مادر که سبب ایجاد طفل نامشروع شده اند در نگاهداری از او بر دیگران اولویت دارند.
حضانت فرزند در طلاق توافقی
آیا اگر طلاق، توافقی باشد در حضانت فرزند تاثیری دارد؟ خیر قاعدتاً و قانوناً حضانت حق و تکلیف والدین است و نوع طلاق تاثیری در آن ندارد ولی اگر طلاق توافقی باشد زن و مرد می توانند در مورد حضانت با هم توافق کنند.
بیشتر بخوانید: دانستنی های طلاق و فسخ نکاح
حضانت فرزند با ازدواج مجدد مادر
در ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی گفته شده بود که اگر مادر شوهر کند؛ حق حضانت با پدر خواهد بود اما این ماده به موجب ماده ۴۵ قانون جدید حمایت خانواده اصلاح شد و اکنون با وجود ازدواج مجدد مادر، با در نظر گرفتن شرایطی می توان همچنان حضانت کودک خود را عهده دار شود.
طبق ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده: رعایت غبطه و مصلحت کودکان و نوجوانان در کلیه تصمیمات دادگاه ها و مقامات اجرایی الزامی است.
پس اگر مصلحت کودک در این باشد که همچنان از نظر جسمی و روحی نیاز به ادامه زندگی با مادر دارد، ازدواج مجدد مادر موجب سلب حق حضانت نمی شود.
